Zaterdag, 18 april 2009. Jan Hermans had voor onze kring een goed gevulde agenda klaar liggen. Het weer was een beetje aan de twijfelende kant, maar dat kon ons niet remmen. Om kwart na acht vertrok onze bus richting Alden Biezen.
Toen we aankwamen was het nog grauw en grijs, de weergoden leken de traditie van zon tijdens de Noorderkroon-uitstap te willen doorbreken. We waren goed op tijd…..de allereerste gasten van Alden Biezen waren in stijl gearriveerd. Langs de “Maastrichterallee” maakten we in stijl (te voet…) onze opwachting. Aangekomen bij de toeristische informatiedienst pikten we onze gids op en het kon beginnen.
Aan de maquette kregen we uitvoerig de uitleg over de brand die het kasteel teisterde in 1971.
“Eigenaar jonkheer Armand Roelants du Vivier leidde er een teruggetrokken en sober bestaan. Door verwaarlozing en onmacht takelde het eens zo trotse bouwwerk snel verder af. Toen gebeurde het drama! Op maandag 8 maart 1971 werden bezoekers verwacht. Er zou gepraat worden over een eventuele aankoop van het goed door de Belgische Staat. De eigenaar wilde op die koude winterdag zijn gasten “warm onthalen”. Hij liet vuren aansteken in de open haarden van het kasteel, vergetend dat sommige in geen jaren meer waren gebruikt. Een schouwbrand bereikte het dakgebinte en het vuur verspreidde zich over daken en zolders in het ganse gebouw.
De brandweer kampte met watergebrek. De dorpsbewoners redden uit de brand wat ze konden, zoals een aantal waardevolle portretten en schilderijen. Tegen de avond restten er van de waterburcht slechts zwartgeblakerde muren en rokend puin. Alden Biesen had in de zeven en een halve eeuw van haar bestaan nooit zo’n troosteloos dieptepunt gekend.”
Na dit betoog kregen we een rondleiding doorheen het gerestaureerde kasteel en de omliggende gronden. Meermaals kregen we van onze gids te horen (met de nodige dankwoorden!) dat we allemaal mede-eigenaars zijn van dit schitterende complex. Het hele patrimonium is eigendom van de Europese Unie. Dat het een lieve duit gekost heeft om de sporen van de brand uit te wissen, weten we nu ook: niet minder dan één miljard (oude Belgische franken, weliswaar) waren nodig om het één en ander terug in oorspronkelijke staat te brengen. Niet alles is gerestaureerd, dat zou onbetaalbaar zijn. Eén heel speciaal vertrek werd toegelicht (met prijskaartje). Het was een relatief klein vertrek, onder een hoektoren. Hier werd alles terug in oorspronkelijke staat terug gebracht. Damasten wandbekleding, een vergulde luster, parketvloer en een heel uitgewerkte plafond. Kostprijs voor dat ene vertrek: 900.000€ (en dat is geen typefout!!!!)
Op de binnenkoer was men alles in gereedheid aan het brengen voor een opera. Om de zon en eventueel regen tegen te gaan heeft men iets unieks in Europa geïnstalleerd: een viertal reusachtige omgekeerde paraplu’s die de neerslag afvoeren door de centrale mast.
De rondleiding werd afgesloten met een bezoek aan de Engelse en de Franse tuin. Aansluitend genoten we op het domein van een lichte lunch, om dan onze dagtrip verder te zetten doorheen het Haspengouwse landschap, onder de noemer “bloesemtocht”. 
De vele fruitbomen die de streek rijk is stonden bijna allemaal in de bloei. Een schitterend zicht, af en toe afgewisseld met bomen die vol zaten met maretakken. Nog een streekeigen product! Niet dat we moeten denken “dat hebben wij niet”, want Jean-Pierre Sleurs liet weten ook de trotse eigenaar te zijn van enkele bomen waarin hij de maretak heeft (met een beetje hulp van hemzelf).
De volgende stop was voorzien in Sint Truiden. Als eerste bezochten we de kerk van het Begijnhof. Ook hier weer een gids die ons van alles wist te vertellen over het kerkje. Een heel huiverig verhaal over “Agatha”, het paradijspoortje, een kerk waar CD-opnames gemaakt worden, enzovoort. Een boeiende en leerrijke stop. Van het kerkje wandelde we enkele meters verder naar de volgende halt
e op onze reis: het Festraetsuurwerk, een wonder van techniek! Het astronomisch compensatie-uurwerk in St Truiden is het grootste en het volmaaktste astronomisch compensatie-uurwerk dat tot nu toe vervaardigd werd. Het is 6m16 hoog, 4m lang en 2,50m breed. Het weegt 4000kg en bevat meer dan 20.000 onderdelen. De beeldjes aan de voet van het uurwerk stellen de jaargetijden voor. Ze luiden de klokken ieder kwartier. Op het uur slaat de grote klok. Rechts boven bevindt zich de mechaniek van het beiaardslagwerk, links die van het slagwerk. In het midden boven de grote klok, zit het kwikcontact. Op de 19de minuut na ieder uur komt dit in beweging. De motor zorgt nu voor de elektrische opwinding van de 3 gewichten (85 kg) aan de zijkant. 5m hoog prijkt het schild met het uur met een fabel van La Fontaine : de Haas en de Schildpad. In de hoeken ziet u de eerste vier Belgische vorsten. Daarboven zit een mechanische zonnewijzer.
Elektrisch licht vervangt zonlicht. Het is de schaduw van de stand die wijst naar het uur van Greenwich. Op 6m hoogte lezen we “tempus fugit” , “de tijd vliegt heen”. Op het uur verschijnt Pietje de Dood die met zijn zeis zwaait en komt de stoet der middeleeuwse ambachten te voorschijn. Voorop de magistraat die met zijn degen salueert, gevolgd door de twaalf ambachten: de beenhouwer, brouwer, bakker, lintverkoper, kleermaker, pelzenmaker, schoenmaker, smid, timmerman, vetter, verver en wever.
Aan de linkse kant van het grote uurwerk staat een opstelling met een schip. Het schip is 7m lang met in de romp 24 ramen. De bovenste ramen omlijsten 12 wereldhavens. Golfjes bewegen (hoog en laag water). In het raam vlak eronder zit een wijzerplaat die het uur van eb en vloed aangeeft. Dit wordt veroorzaakt door de aantrekkingskracht van zon en maan. Bij nieuwe en volle maan (springtij) werken zon en maan beide in dezelfde richting. In de kwartierstanden van de maan werkt de zon tegen en ontstaat doodtij. Het panorama schuift weg. Het schip reist naar een andere wereldhaven: golven gaan op en neer en ’s nachts, in het midden van de oceaan, breekt een onweer los: een bliksemschicht doorklieft de lucht .
In Saigon doet het verschijnsel van eb en vloed zich eenmaal daags voor. De andere havens hebben dubbele of halfdaagse getijden. Er zijn ook gemengde getijden, waarbij het getij nu eens enkel, dan weer dubbel daags is. In de Middellandse Zee, zoals in Marseille of Napels, zijn de getijden gewoonlijk niet of nauwelijks waarneembaar. Is het in Oostende hoog water om 0 uur, dan is het in Londen hoog water om 1.52 uur, in Antwerpen om 3.20 uur, in Shanghai om 17.20 uur. De cijfers zijn aangebracht op al de wijzerplaten. Is het in Oostende laag water om 6.50 uur, dan is het in Londen laag water om 7.6 uur, in Antwerpen om 7 uur, in Shanghai om 7.40 uur. De wijzers op de uurplaten draaien in de richting van de wijzers van de klok. Bevindt de wijzer zich in de rode sector, dan loopt het water op; staat de wijzer in de witte sector, dan loopt het water af. Meestal heeft het water meer tijd nodig om af te lopen, dan om op te komen. In het bovenraam ziet u golfjes op hetzelfde uur als je die in werkelijkheid in Londen kunt waarnemen.
De slinger van Foucault is weer een andere opstelling. Om u een idee te geven wat de slingerproef van Foucault inhoudt, bevindt er zich aan de linkerkant een minislingertje. Rechts van dit slingertje staat een jongetje tegen een lantaarnpaal geleund, terwijl hij naar het slingertje kijkt. Een slinger in beweging blijft altijd in dezelfde richting schommelen, zelfs wanneer het ophangingpunt in beweging wordt gebracht. Het punt waaraan het minislingertje ophangt, draait rond: u ziet het aan de vlaggetjes. Maar de slinger zelf blijft in dezelfde richting schommelen. Dit is de merkwaardige eigenschap van de slinger, nl. dat hij niet van zijn richting afwijkt. Het jongetje denkt dat het de richting van de slinger is die afwijkt. Aan de Noord- en Zuidpool blijft het slingervlak onveranderlijk. De aarde draait onder het slinger- vlak door in 23.56’4″ uur. Aan de evenaar zelf treedt het effect niet op. De grote slinger in het midden toont hoeveel graden per uur de aarde in Parijs ronddraait onder het vlak van de slinger van Foucault, met name 11°25’.
De jaarlijkse beweging van de aarde om de zon .De aardbaan is elliptisch en in één der brandpunten staat de zon, hier een witte bol. Moest de aarde zo blijven stilstaan, dan zou de ene kant van de aarde eeuwig dag hebben en de andere eeuwig nacht. De denkbeeldige as, waarrond de aarde draait, heeft een helling van 23°27′. Wij zijn in de zomer 5 miljoen km verder van de zon verwijderd dan in de winter, maar in de zomer schijnen de stralen van de zon rechtstreeks op de aarde. De belichting toont dat gans de noordpoolcirkel ononderbroken dag heeft en de zuidpoolcirkel ononderbroken nacht. 10° verder op de 2de juli zijn wij in het aphelium. Dan zijn wij het verste van de zon verwijderd, 152 miljoen km. De 23ste september begint de herfst. Wij komen nu in het sterrenbeeld van het zuidelijk halfrond. De snelheid van de aarde bedraagt 30,270 m/sec. In de winter zijn wij dichter bij de zon dan in de zomer, maar dan schijnen de zonnestralen schuin op de aarde. De belichting is nu het omgekeerde van in de zomer. Nu is het ononderbroken dag aan de zuidpoolcirkel en ononderbroken nacht aan de noordpoolcirkel. 10° verder, op 2 januari bevinden wij ons in het perihelium, het dichtst bij de zon, 147 miljoen km. Ieder jaar legt de aarde in haar omwenteling om de zon 940 miljoen km af.
Na de voorstelling van het astronomisch uurwerk was het tijd om naar het Stedelijk Museum te wandelen voor een bezoek aan de tentoonstelling “ appelen met zwembandjes”. Het was een verzameling van oude fruitsorteermachines, verdelgingstoestellen, snoeischa-ren, enzovoorts. Hier was geen gids: de tentoonstelling is zodanig opgesteld dat je vrij je eigen weg kan kiezen. In een apart, aanpalend vertrek waren streekproducten te koop. Streekproducten die allemaal met fruit te maken hadden.
Na dit korte bezoek waren het maar enkele tientallen meters naar de volgende stop. Jawel….nog een bezoek aan een museum. Jan had gezien dat op de hoek van de straat een militair museum haar deuren open had voor het publiek, dus…..
Eenmaal binnen viel meteen op dat het een luchtvaartmuseum was. We kregen spontaan een hele uitleg van een oudgediende die de oorlog meegemaakt had als kadet. We kregen een volledig verhaal, van in “den oorlog” tot aan prins Filip, Frank Dewinne en een hele hoop hooggeplaatste die allemaal opleiding hadden gekregen van onze gids (Luc Vanhove). Hij eindigde zijn betoog met moraal en waarden en betreurde de afschaf van de dienstplicht. Het was een mooie surplus. Je vraagt je af hoe Jan dit allemaal bijeengeraapt heeft gekregen. Na het bezoek aan dit museum werd de finale etappe ingezet. We gingen eten in de afspanning “Het Speelhof”. Na deze smakelijke pauze waren onze laatste voetstappen richting bus een beetje vochtig; het was gaan regenen. Niet getreurd…..we hadden een schitterend mooie dag achter de rug. Tijdens de terugrit werd Jan bedankt voor zijn inzet voor het welslagen van onze zoveelste jaarlijkse uitstap.
