Op vrijdag 27 mei 2011 is de jaarlijkse verbroedering tussen Aquila-Lommel en Noorderkroon-achel door gegaan. Een zeer geslaagde bijeenkomst van een 20-tal amateurastronomen. Als locatie kozen we voor de parochiaal aan de Statie, te Achel-Statie. Door omstandigheden moesten de programma’s van beide verenigingen aangepast worden, maar we hebben allen bewezen dat we snel en kort op de bal kunnen spelen. Op de agenda enkele presentaties, zoals Schemering, George Abell’s Catalog of Planetary Nebulae en optische verschijnselen. Eén dezer dagen zal het verslag gepubliceerd worden.

Met dank aan hen die deze avond ondersteunden!!!

7 Mei 2011, Essen, Duitsland. The place to be voor de amateurastronoom. Lambert was die dag in Duitsland en heeft een halve dag doorgebracht op de astromonische beurs. Standhouders afkomstig van alle delen van Europa, bezoekers van evenveel windrichtingen en massa’s sterrenkijkers!!

Naast nieuw materiaal was er ook genoeg ruimte voor tweedehands dingen die van eigenaar wisselde. Er was van alles te zien, van boeken (nieuw en tweedehands) tot gebruikte onderdelen, meteorieten, verrekijkers van klein tot supergroot. En sterrenkijkers……..van het type dat je onder je arm mee naar huis neemt tot de kalibers die met een kraan geplaatst moeten worden! Midden tussen al dat optische geweld enkele sterrenwachten met koepel. Interessant was dat beide sterrenwachten (Baader) van een “clamp-shell”-koepel voorzien waren. In de sterrenwachten (met werkende koepels) waren actieve telescopen opgesteld. Het complex had diverse uitgangen die gereserveerd waren om zonneobservaties te doen doorheen een heel arsenaal kijkers. Kleine PST’s, de grote Coronado’s en verschillende voorzien van een speciale electronische filter.

Astro-imaging was ook heel goed vertegenwoordigd. Gaande van de kleine CCD-camera’s tot de grote CCD-kanonnen van SBIG en anderen. Heel professioneel allemaal! Hieronder enkele foto’s om een indruk op te doen:

Beste Noorderkroner,

 Eén dezer dagen gaan we een heel speciale kijkavond inleggen. Op 29 april komen we samen aan de sterrenwacht om het één en ander te bekijken. In het eerste gedeelte van de nacht zal de planeet Saturnus de show stelen. We vullen de rest van de nacht op met deepsky-objecten, we gaan wat fotograferen en tegen de tweede helft van de nacht vertrekken we richting De Berg, te Gastel (coordinaten: 51°17″27′ N 5°31″38′ O). We stellen ter plaatse opnieuw onze kijkers op en wachten tot het ochtendgloren om dan alle andere planeten gezien te hebben. De moeilijkste van de hele expeditie zal Mars worden, die zichtbaar zou moeten zijn niet minder dan 6 minuten voor zonsopgang. We gaan heel zeker de “goto’s” moeten inschakelen om een succesvolle run op het ganse zonnestelsel tot een goed eind te brengen.↓

Tot dan!

Kijk op voorhand eens op Google Earth voor de exacte plaatstbepaling.

We gaan kijken aan de rand van het open bos/heidegebiedje, net rechts van het midden van de afbeelding (tegen de rand van het grote open veld).

Verslag van de jaarlijkse uitstap.

16  April 2011. Onder een zacht voorjaarszonnetje trok Noorderkroon voor de 33e maal op jaarlijkse uitstap. Jan Hermans had voor ons een pracht van een programma samengesteld. Het reisdoel van 2011:  Middelburg te Nederland, geboorteplaats van de telescoop (403 jr geleden)

In de vroege ochtend van 16 april kwamen we samen op het Michielsplein te Achel. Vroeg, de bus zou vertrekken om 07.30u, om aan te komen in Middelburg net niets voor 10.00u. Het was even wachten op een ontbrekende reiziger. Mark moest onverwacht verstek geven. Daags nadien liet hij weten het heel jammer gevonden te hebben, maar een plots opkomende ziekte maakte het onmogelijk om mee te kunnen gaan. Zo ziek zelfs dat er geen fut meer was om ons tijdig te waarschuwen. We hebben daar begrip voor.

Doel van onze reis was de stad Middelburg, hoofdstad van Zeeland. In Middelburg, weten we, vierde men enkele jaren geleden de 400 st verjaardag van de telescoop en de uitvinder daarvan was ……Hans Lipperhey, Middelburger.  Het programma zou uit meerdere delen bestaan, maar op te splitsen in twee evenementen, één ging door in het gebouw van de Volkssterrenwacht, het tweede gedeelte van de dag genoten we van een begeleide astronomische stadswandeling.

 De bus vertrok om 07.45u en arriveerde, na een paar plaatselijke kunstgrepen, netjes op tijd aan de Phillipus Lansbergen sterrenwacht te Middelburg. We werden al aan de voordeur opgevangen door de secretaris van de volkssterrenwacht en meteen vergast op een tas koffie met een bolus, een plaatselijke zoete lekkernij. Dat men ons in de watten ging leggen was onmiddellijk duidelijk. De voorzitter, Rijk-Jan Koppejan, samen met de secretaris en enkele medewerkers (Tsjerk Westerterp, Jan Hellema, Wim Kloeg, Piet Neels en de jongste medewerker Lennart van Sluis. zie foto) maakten ons wegwijs doorheen het gebouw.

Tijdens de ontvangst kregen we al een eerste indruk, een heel mooi gebouw, schitterend ingericht om groepen te ontvangen met veel didactisch materiaal. Voor het tweede deel van het programma waren we te gast tijdens een uiteenzetting, door de voorzitter persoonlijk gebracht in de vorm van een powerpoint presentatie. Het thema klonk ons bekend in de oren: “Is er leven in het heelal?”. We maakten een reis door het heelal en zochten naar sporen van leven. Waar zou het kunnen, wanneer zou het kunnen? Welke punten dienen ingevuld te worden om leven te kunnen herbergen? Is het leven wel zo speciaal? We weten dat we op aarde levensvormen vinden op de meest extreme locaties, dus…waarom niet elders mogelijk? Het werd een leerrijke ontdekkingstocht. Hoe zoeken we exoplaneten? Waar kunnen we ze vinden? En vooral….hoe “ver” zoeken we nu op dit moment? Rijk-Jan Koppejan toonde aan dat de huidige zoektochten niet verder reiken dan 150 lichtjaren, om het mooi uit te drukken; we zoeken in onze achtertuin. We hebben al ruim 500 planeten gevonden in dit heel klein gebiedje. Wat zegt dit over de rest van het heelal? De formule van Francis Drake, ons wel bekend, kwam op tafel. Het wordt wel erg moeilijk om te bliojven geloven dat we uniek zouden zijn. Maar ja,  tot het tegendeel is bewezen…. Een heel verhelderende uiteenzetting, heel mooi gebracht en wel gedocumenteerd.

Na deze uiteenzetting werden opgesplitst in twee groepen, de ene groep ging meteen de tuin in, naar de sterrenwacht(en), terwijl een tweede groep in de Lipperhey-zaal, een verhaal over de  uitvinder van de telescoop, Johannes Lipperhey te horen kreeg. Een andere Middelburger, Sacherias Jansen maakte ook aanspraak op de uitvinding. De naam van deze laatste persoon zou nog meermaals terug komen tijdens ons verblijf in Middelburg. Johannes Lipperhey, een plaatselijke brillenmaker, ontwierp een “seecker instrument om verre te sien” en demonstreerde dit aan prins Maurits in Den Haag. Omdat men toentertijd dacht dat dit instrument makkelijk na te maken was gaf men destijds geen patent aan de aanvrager Lipperhey., we spreken 1608. Dat het instrument makkelijk na te maken was bleek al snel. In 1609 richtte Galileo Galileï zijn kijker op de hemelbol. We kregen te zien hoe Lipperhey zelf zijn slijppoeders maakte en hoe hij de lenzen vervaardigde met kunstig  gemaakte hand aangedreven “machines”. Dit alles terwijl de andere groep in de tuin, onder een stralende zon genoot van de rondleiding door de sterrenwachten.

Rijk-Jan Koppejan, de voorzitter, liet ons genieten van de protuberansen op de zon. Om deze zichtbaar te maken werd er op de weide voor de sterrenwacht gebruik gemaakt van een Coronado Nearstar H-alpha-telescoop. Mooie beelden van een zonnevlam, welke door enkelen van onze groep werden gefotografeerd. Phillipus Lansbergen heeft de beschikking over meer dan één sterrenwacht. In de tuin staat een sterrenwacht die is ingericht als publieksobservatoriumrium. Onder de, door zonne-energie aangedreven koepel, staat een pracht van een Meade 12” F10 Schmidt-Cassegrain telescoop op een oerdegelijke Losmandy-montering. Om lichtzwakkere objecten te zien, weg van de stadslichten heeft men een andere observatie-site te Oostkapelle, uitgeroepen tot donkerste plek in Nederland.

Terug naar de tuin, pas nieuw en nog niet ingehuldigd staat een sterrenwacht met een roll-off-dak met als instrumentarium een Celestron op een zuilmontering en twee 30 cm dobsonkijkers. Een instrumentarium om “U” tegen te zeggen. We vernamen van de voorzitter dat alles mogelijk is geworden dank zijn schenkingen en een schare van niet minder dan 600 donateurs!! We genoten met volle teugen!

Na de demonstraties in de tuin en de zalen werden we terug verwacht in de kantine. Men had voor ons broodjes klaar liggen, waarvan we dankbaar gebruik maakten. Na een rustige pauze, goed voorzien van drank en spijzen en goede gesprekken werden we onder begeleiding van de ganse ploeg op pad gestuurd. Op het programma stond een astronomische en historische stadswandeling. Het eerste gedeelte kregen we ondersteuning door de voorzitter, tevens de auteur van een handleiding “Wandelroute langs historische astronomische plekjes in Middelburg. Elke deelnemer kreeg een boekje mee. Gewapend met deze informatie en met enkele gidsen togen we het stadcentrum in. Men gidste ons langs allerlei astronomische locaties, gaande van het huis van Jacob Cats, , Stadsarchitect Jan de Munck en diens achtertuin waar vroeger, aanpalend een 20 meter hoge waarnemingstoren ter zijner beschikking stond,. We vergaapten ons aan de Lange Jan, de abdij, zagen verschillende soorten zonnewijzers en…….heel uitzonderlijk en heel speciaal voor ons geregeld: we mochten op zaterdag binnen in het Zeeuws archief om een blik te werpen op het Zeeuws palnetarium. In de grote hal van het Van de Perrehuis staat een zeer fraai planetarium, bouwjaar 1783-1786, gemaakt door uurwerkmaker Joseph van den Eeckhout uit Middelburg. Eeen zeer fraai instrument, waar we ruim de tijd hebben uitgetrokken om dit instrument in zijn geheel te bekijken.  Na het bezoek aan het Zeeuws archief werd de wandeling richting Volksterrenwacht Phillipus van Lansbergen ingezet. Na wat gezellig nakeuvelen en (nog steeds genietend van de zon) kwamen we aan om onze jassen en tassen op te halen en afscheid te nemen van het team dat aan de basis lag van een heel bijzondere dag. We dankten de gidsen en de secretaris uitvoerig. Jan kreeg voor iedere deelnemer een DVD en een poster overhandigd. Een heel grote poster ging ook mee om onze sterrenwacht op te fleuren.

Een beetje vroeger dan verwacht kwamen we aan bij de bus en togen huiswaarts. Onderweg was er de traditionele stop om de interne mens te sterken. Jan koos voor het restaurant van de Makro in Deurne, waar ieder naar eigen goeddunken kon bijtanken. Terug in de bus, tijdens de laatste kilometers, kreeg Jan een woord van dank van onze voorzitter die tevens reclame maakte voor de eerstvolgende activiteit. Weer een meer dan geslaagde reis, weer dank aan allen die samen met ons deze dag tot een geslaagde gebeurtenis hebben gemaakt. En vooral weer een woord van waardering voor de inspanning die Jan gebracht heeft om ons een mooie leerrijke dag te bezorgen. Jan, bedankt voor het organiseren van deze mooie dag!!

                                                                                                                                 Lambert

Nog meer sfeerbeelden van onze uitstap:

Kijker ter ere van “400 jaren telescoop”



Dear visitor!!

Thank you for visiting our weblog.

Although we live in Belgium, one of the most illuminated sites in the world, we are brave and love spending our free time under the stars. We are a local astronomical society in the Flemish part of Belgium and we are lucky to have a relative dark sky in our region. This is one of the reasons why we invested in a real observatory. We are the proud users of a observatory sitting on top of a 43 feet high steel tower. High enough to reach over the treetops! If you want to “Google” to our observatory, just enter “Domein de Bever Hamont-Achel” and Google will guide you to an arrow shaped pond in the middle of a vast forest. At the tip of the arrow you will see a white dot. This is our observatory!

Inside the observatory ends a massive pillar (49 feet long) on which we can mount several telescopes. Some of our telescopes are way too heavy to carry up the tower. When we are working with these telescopes we used to setup on the field before the observatory. Last week we enjoyed a splendid night, with no less than six telescopes in the field. In this weblog you can find evidence of this happening. Try our albums!

Besides working with the telescopes, we organize gatherings on an monthly bases. During these meetings we study astronomical subjects. This can vary from astronomical to historical events, lectures on scientific research, geology, we keep a close watch on space exploration, we give lectures to the local fourth grades in school, and so on….

In these times were there are one-thousand-and-one things to do in our free time, we manage to keep a group of twenty-four “diehards” together. All twenty-four of them with an profound love of the stars and all the other things “out there”! Our motto:

Once possessed by astronomy………. lost for life!!!!

If you support our efforts, please leave a comment in our mailbox (use the button “contacteer me” on top of the right column). If you feel the need to communicate about astronomy, don’t hesitate! We will appreciate it highly. Keep visiting us!

In een nimmer aflatende zoektocht naar donkerte kwam Oudenberg, te Louwel, Opglabeek in het vizier. Omdat dit een natuurreservaat is en rondom afgesloten werd uitgekeken naar een randgebied dat aansluitend profiteert van de rust, stilte en duisternis. Na een uurtje rondrijden werd het gevonden: op de rand van het reservaat met de bosrand aan de noordelijke kant, vrij zicht op het oosten, zuiden en deels westen, een plekje om de kijker op te stellen.

Terwijl de opbouw vorderde werd het geleidelijk aan donker en het bleek al vrij snel: dit is een goede locatie. Geen last van strooilicht en verkeer. De enige bezoekers waren enkele blaffende reeën die tot op een dertigtal meters naderden. Na het afstellen van de kijker, wat uitsterst vlot verliep, kon de camera aangekoppeld om de eerste beelden te maken. Saturnus, het doel van de uitstap, bleek moeilijk scherp op de chip te krijgen. Ik had gehoopt om de ringen messcherp in beeld te kunnen brengen. Net als Jupiter enkele maanden geleden, blijkt ook Saturnus niet zo gemakkelijk scherp te stellen en correct te belichten. De ene keer waren de manen goed te zien,  maar dan was de planeet overbelicht, de andere keer; manen weg en de planeet nog steeds overbelicht. Misschier is dit werk voor de CCD? Het zal blijken.

Na enige tijd bezig geweest te zijn met Saturnus kwamen andere objecten aan bod. Verschillende sterrenstelsels en bolhopen werden gefotografeerd. De ene keer door de 750 mm telelens, de andere keer in het primaire brandpunt van de kijker. Voor het eerst dit jaar nieuwe opnames van de Ringnevel, de eerste beelden van M51 met spiraalarmen, schitterende beelden van M13, M92 en M5. De Sombreronevel, de Gost of Jupiter, Knipoognevel, Sunflower, M81-82, M65-66, enz…..  Te veel om op te noemen. Hieronder enkele sfeerbeelden en een kleine greep uit de gemaakte beelden:

opbouw

nacht valt in

750 mm tele

M13

x-h Per

Saturnus

Saturnus

Ringnevel

M5

Ghost of Jupiter

April 2011.      

Studiebijeenkomst:  16 april 2011   reis naar Middelburg. Programma is rond, uitnodigen zijn uitgezonden.                

                 Kijkavond :   Deepsky en Saturnus. Tegen de ochtend de rest van onze planeten!

                 Wanneer:      29 april 2011  vanaf  20.00u

                 Kijker te gebruiken: Oproep voor meerdere kijkers op het veld aan de sterrenwacht.

   Mei  2011.   

 Studiebijeenkomst:  verbroedering Aquila    27 mei om  20.15u  zaal PC Achel-statie.

Dubbele agenda Noorderkroon-Aquila. Agendapunt Noorderkroon:  Historische supernovae door Jan Hermans.  Dirk Schuurmans behandelt  ”Invloed van de maan op de aarde”.               

                 Kijkavond : deepsky  met de nadruk op spiraalstelsels

                 Wanneer:  6^e  mei 2011  vanaf  21u

                 Kijker te gebruiken:  Oproep voor meerdere kijkers op het veld.

 Juni 2011.      

Studiebijeenkomst:  10  juni 2011  om 20.15u in de Joy:

Open agenda &  Spiraalstelsels , door Lambert Beliën.

 Zomeractiviteit:     Astro-dag: Kijken naar de zon, pauze met terrassen, aansluitend sterrenkijken.

 Concept:  namiddag kijken met diverse kijkers naar de zon. Sterrenwacht en weide. Na verdwijnen zon: pauzeren met een natje en droogje aan de picknicktafels. Tegelijkertijd presentaties op reuzenscherm (voor de vijver, in het zicht!)  Thema’s nog te vullen.  Na de presentaties (sterrenkijkers staan  nog steeds op de weide en onder de koepel)  eventueel verder met sterren kijken.

                  Kijkavond : zaterdag 25 juni  zaterdag: Astro-dag

                 Wanneer:    25 juni  2011  om 16.00u

                 Kijkers te gebruiken: zoveel als mogelijk.

Einde zomerstop: vrijdag 12 augustus: Perseiden.  Aanvang van het nieuwe werkjaar.

Open agenda:

Ster van 100° in HBVL, Messenger is bij Mercurius, Walvis in rijstveld, Hoe bereken ik het brandpunt van een bolle spiegel?,C14, hoe betrouwbaar als dateringsysteem? Alle bovenstaande punten werden door de groep besproken. Punt 1 is van dien aard dat Jan en Lambert dit willen uitdiepen en de resultaten presenteren tijdens de bijeenkomst van juni.Alle andere punten werden naar ieders tevredenheid uitgewerkt.

 Na de open agenda en een herbevoorrading van drank werd het woord gegeven aan Jan Hermans die voor ons een uiteenzetting zou geven over:

COÖRDINATEN

 Eeuwenlang werd gezocht naar een methode om een locatie zo goed mogelijk aan te duiden. Er werd ooit gebruik gemaakt van sterrenbeelden om een plaats aan het uitspansel aan te geven.  In de 16^e eeuw, nadat de telescoop was uitgevonden,  kwam de Franse wiskundige Descartes met een systeem om met loodrechte afstanden vanuit een punt op een assenkruis de ligging van een object eenduidig vast te leggen.

 Het bepalen van een plaats op aarde geschiedt met behulp van twee verschillende soorten cirkels. Eerst snijden we hemelbol middendoor ter hoogte van de “evenaar”. Dan tekenen we de cirkels die noord- en zuidpool verbinden. Die cirkels worden middaglijnen of meridianen genoemd. Men noemt ze ook lengtecirkels. Evenwijdig aan de evenaar, kunnen we nu ook een tweede reeks cirkels tekenen: de breedtecirkels. Met behulp van lengte- en breedtecirkels kan je nu elke plaats op aarde bepalen. De afstand van een punt tot de evenaar noemen we de breedte. Aangezien de aarde bolvormig is, kunnen we die afstand als een booglengte vanuit het middelpunt opvatten. We drukken hem uit in graden (°). Ten noorden van de evenaar spreken we van noorderbreedte (NB), ten zuiden van zuiderbreedte (ZB). Alle plaatsen met dezelfde breedte als voornoemd punt liggen op dezelfde breedtecirkel.

Ten gevolge van een internationale overeenkomst beschouwt men de meridiaan van Greenwich als nulmeridiaan. De boog tussen de nulmeridiaan en de meridiaan of lengtecirkel waarop het punt ligt noemen we de lengte van dat punt. Ten oosten van Greenwich spreken we van oosterlengte (OL), ten westen van westerlengte (WL). Greenwich is de vestigingsplaats van de Koninklijke sterrenwacht van het Verenigd Koninkrijk.

Noord- en zuidpool verdelen elke lengtecirkel in twee helften. Alle plaatsen met dezelfde lengte liggen op de halve lengtecirkel waarop het punt ligt. Elke halve lengtecirkel en elke volledige breedtecirkel snijden elkaar in precies één punt van het aardoppervlak. Derhalve is een plaats op aarde volledig bepaald door haar lengte en breedte. De geografische coördinaten variëren van 90° NB tot 90° ZB en van 180° OL via 0° tot 180° WL. Uiteraard is -180° OL = 180° WL (totale cirkelomtrek = 360°)

Om de positie van een ster aan de hemel vast te leggen, zal de afstand waarnemer-ster geen rol spelen. Alleen de kijkrichting aan de hemel is van belang. Daarom kunnen we, in gedachte, alle hemelobjecten projecteren op een bol met de waarnemer als middelpunt en met oneindig grote straal. Deze denkbeeldige bol noemen we de hemelbol.

De horizon is de snijcirkel van het horizonvlak (raakvlak aan de aardbol op de plaats van de waarnemer) met deze hemelbol. De horizon verdeelt de hemelbol in een zichtbaar halfrond en een onzichtbaar halfrond. Het punt op de hemelbol vlak boven de waarnemer heet het zenit; het punt daar recht tegenover op het onzichtbare hemelhalfrond heet het nadir.

De poolshoogte is de hoogte (hoekmaat) van de hemelnoordpool boven de horizon. Een eenvoudige geografische redenering op nevenstaande tekening laat zien dat die poolshoogte gelijk is aan de geografische breedte phi… De hoogte van de hemelevenaar boven het zuiden is dus 90° – phi

Het verband tussen poolshoogte en geografische breedte is uiteraard handig voor plaatsbepaling. De hemelpool kan gemakkelijk worden teruggevonden omdat de poolster hier toevallig kort bij staat.

• Een dergelijk coördinatenstelsel vergt een referentiecirkel (voor het aardoppervlak is dat de evenaar) en een referentiepunt (voor het aardoppervlak is dat het snijpunt van de evenaar met de meridiaan van Greenwich). Eén coördinaat is dan de hoogte van het vast te leggen punt ten noorden of ten zuiden van de referentiecirkel (voor het aardoppervlak is die coördinaat de geografische breedte). De andere coördinaat is dan de hoek tussen de projectie van het vast te leggen punt op de referentiecirkel en het referentiepunt (voor het aardoppervlak is die coördinaat de geografische lengte). Bovendien moet een meetrichting worden afgesproken (voor het aardoppervlak is dat ooster- en westerlengte).

• In de sterrenkunde worden verschillende coördinatenstelsels gebruikt, afhankelijk van de toepassing die men voor ogen heeft. We overlopen nu de belangrijkste van deze coördinatenstelsels: horizoncoördinaten,
• equatorcoördinaten, ecliptische coördinaten en galactische coördinaten.

 Horizoncoördinaten

• Voor horizoncoördinaten is de referentiecirkel de horizon, het referentiepunt het zuiden en de meetrichting op de horizon met de schijnbare dagelijkse beweging mee. De coördinaten heten hoogte h en azimut A. Azimut kan worden aanzien als een continue schaal om een richting aan te geven. Zuid correspondeert met 0°, west met 90°, noord met 180° en oost met 270°. Ze zijn volledig plaatsgebonden en kunnen dus niet dienen van plaatsaanduiding van hemellichamen
• Hoogte en azimut hebben wel het voordeel dat zij gemakkelijk kunnen worden gemeten, en omgekeerd gemakkelijk kunnen worden gebruikt om een object aan de hemelkoepel te lokaliseren. Gedurende de schijnbare dagelijkse beweging veranderen deze coördinaten echter voortdurend. Horizoncoördinaten zijn dus waardeloos voor bijvoorbeeld het catalogeren van sterren maar erg handig bij gebruik van Dobson- of azimutale monteringen.

 Uurcoördinaten

• Als we de horizon als referentiecirkel vervangen door de hemelevenaar en we nemen als referentiepunt het zuidpunt op de hemelevenaar (d.w.z. het snijpunt van de meridiaan met de hemelevenaar), dan noemen we de “hoogte” van het object t.o.v. de hemelevenaar declinatie δ; het equivalent van het azimuth is dan de uurhoek H, die eveneens met de dagelijkse beweging mee wordt gemeten. De uurhoek wordt doorgaans in uren gemeten in plaats van in graden. Aangezien 24h overeenstemt met 360° correspondeert een uurhoekverschil van 1h met 15°.  De declinatie is niet langer tijds- en plaatsafhankelijk voor wat betreft de dagelijkse beweging. De uurhoek daarentegen wel.

 Equatoriale coördinaten.

• Omdat de uurhoek verandert met de tijd, doen we er beter aan een vast punt als referentiepunt te zoeken in plaats van het zuiden, want dit gaat mee met de dagelijkse beweging aan de hemelbol. De nieuwe coördinaat wordt gevonden in het lentepunt en heet rechte klimming α. Deze wordt tegen de dagelijkse beweging in gemeten. Evenals de uurhoek, wordt rechte klimming doorgaans in uren gemeten in plaats van in graden. De 24 uren worden wel in sterrentijd en niet in zonnetijd uitgedrukt. Dit maakt een verschil van ca 4 min/dag korter.
• Voor de andere coördinaat gebruiken we nog steeds de declinatie δ. Er wordt algemeen aangenomen dat de hemelequator de declinatie nul krijgt en alles ten noorden positieve en alles te zuiden negatieve declinatie heeft.

Declinatie = δ en rechte klimming = α. Omdat nu de equatoriale coördinaten onafhankelijk zijn van tijd en plaats en vast verbonden zijn aan de hemelsfeer (op de precessie na), kunnen rechte klimming en declinatie gebruikt worden voor het opstellen van stercatalogi en bij gebruik van parallactische monteringen.

 Ecliptische coördinaten

• Ecliptische coördinaten zijn volledig analoog aan de hierboven beschreven equatorcoördinaten, maar met de hemelevenaar vervangen door de ecliptica. Het referentiepunt is nog steeds het lentepunt, dat immers ook op de ecliptica ligt. De coördinaat corresponderend met declinatie heet ecliptische breedte β en de coördinaat corresponderend met rechte klimming heet ecliptische lengte λ. De ecliptische lengte wordt, net zoals de rechte klimming, tegen de schijnbare dagelijkse beweging in 0van het jaar neemt de ecliptische lengte van de zon dus steeds toe. Ecliptische coördinaten worden vooral gebruikt in de context van het zonnestelsel. De meeste planeten en hemellichamen in ons zonnestelsel beschrijven een baan in een vlak dat dicht bij het eclipticavlak ligt.

De precessie is een spelbreker. De precessiebeweging duurt dan wel 26000 jaar maar heeft toch tot gevolg dat het lentepunt iedere 2160 jaar precies 1 teken van de dierenriem opschuift. Dit is vervelend voor het opstellen van stercatalogi. Periodiek moeten een stercataloog worden aangepast en zo kennen we nu bvb catalogus Epoche 2000, gebaseerd op het referentiepunt van het jaar 2000.

Galactische coördinaten

• Galactische lengte en breedte zijn analoog aan ecliptische lengte en breedte. De referentiecirkel is nu de galactische equator (de snijcirkel van het symmetrievlak van ons Melkwegstelsel) en het referentiepunt is de richting van het centrum van ons Melkwegstelsel. Hierdoor loopt de galactische equator aan de hemel door de melkweg.
• Onze ecliptica maakt een hoek van 60 graden met het vlak van de melkweg. Ons zonnestelsel doet er ca 300 miljoen jaar over een rondje rond het galactisch centrum. Het centrum van ons Melkwegstelsel ligt in het sterrenbeeld Boogschutter op α=17h45m en δ=-28°56′.
• De positie van de galactische equator wordt volledig bepaald door de positie van de ermee corresponderende galactische noordpool, en die is momenteel (J2000) α=12h52m en δ=+27°08′.

• Om de telescoop in te stellen gebruiken we meestal de equatoriale opstelling. Met behulp van de coördinaten van enkele heldere, goed gekende sterrenbeelden als referentie kunnen we de kijker afstellen en wordt het zoeken naar moeilijke objecten mogelijk.
• Jan

Voordat iedereen huiswaarts trok was er even aandacht voor het feit dat Job heel binnenkort voor een 4-maandelijkse missie vertrekt naar de Verenigde Emiraten. We wensten Job een behouden reis en een voorspoedig verblijf en hopen hem in goede gezondheid weer snel in ons midden te hebben. We houden middels het internet nauw contact met Job. Succes!!!

Verslag van Noorderkroonactiviteiten op 24 maart 2011.

Donderdag 24 maart was een drukke dag voor sommige Noorderkroners. Het begon met de jaarlijkse uiteenzetting aan de vijfde klassers van de Robbert te Hamont. Voor het eerst was Job ook aanwezig. Voordat de activiteit kon beginnen moesten eerst de planeetbollen afgehaald worden in de basisschool van Achel. Job heeft met eigen ogen en oren kunnen vaststellen welk een grote didactische waarden de planeetbollen hebben. Dit jaar waren enkel de 5^e klassers aanwezig, wat neer komt op een 60-tal leerlingen en enkele leerkrachten. Aan de hand van de presentatie “ Van hier tot….” maakten we een reis, vertrekkende bij de zon, tot we aankwamen bij de melkwegclusters, de grootst mogelijke structuur in het heelal. Net als alle voorgaande jaren waren de leerlingen en de leerkrachten enthousiast en geprikkeld. Er werd nu al een toezegging gedaan om volgend jaar weer aanwezig te zijn.

 Na de uiteenzetting op de Robbert was er even vrije tijd, ruim voldoende om de interne mens te versterken. Toen deze opdracht voldaan was, werden de planeetbollen terug naar onze kelder gebracht om dan door te rijden naar de sterrenwacht. Jan had een afspraak gemaakt met de leerkrachten om de leerlingen (met ouders) een bezoek te laten brengen aan de sterrenwacht. Op het veld voor de sterrenwacht waren een vier kijkers opgesteld, onder de koepel de lenzenkijker van de voorzitter. Om 18.45u waren de eerste deelnemers aangekomen en al snel was er een overrompeling van ouders en kinderen. Eerst allemaal naar de kijker onder de koepel gaan kijken, luisteren naar de uitleg van de voorzitter en dan allemaal naar de kijkers aan de voet van de sterrenwacht. Heel jammer voor alle aanwezigen; ondanks het mooie weer van de dagen voordien, was het bewolkt op de avond dat iedereen op scherp stond. De avond werd gevuld met zeer geanimeerde gesprekken, gaande van de catastrofe die Japan getroffen heeft tot de gekende sterrenkundige thema’s. Later, toen iedereen weg was hebben we nog even kunnen kijken naar enkele deepsky-objecten. “Kijken” was een groot woord, het was aan de magere kant. Al bij al toch een geslaagde dag, want we hebben heel wat positieve “vibes” kunnen overdragen aan de jeugd.