~      Administrativa

~       Het verslag werd goedgekeurd mits volgende rectificaties: Dirk merkte op dat in de uitnodiging een fout te vinden was: “….. Van handbediende eenheden zijn we op korte tijd geëvolueerd naar computergestuurde systemen.”. Jan merkte op dat er bij het verslag van de nationale sterrenkijkdagen niets te lezen viel over de gebeurtenissen van dag twee. Reden daarvan is dat de secretaris toen niet aanwezig was en er niet tijdig melding van gemaakt werd. Hoe dan ook; op 3 december waren enkele leden en bezoekers aanwezig. Paul, tenslotte, wist te melden dat op onze website een verkeerde datum te lezen is.  Met dank aan de melders!

~       Op onze eerste bijeenkomst van 2012 is er meteen een nieuw lid bijgekomen. Mevr Bianca Vroomen heeft onze rangen versterkt. Een heel hartelijk welkom!

~       Verschillende leden hebben hun contributie voor 2012 voldaan. Verschillende leden deden, als sponsering, een extra duitje in het zakje, waarvoor dank!

~       Na de gebruikelijke nieuwjaarswensen uitgewisseld te hebben, onze zaal was intussen volgelopen, nam Jan het initiatief als moderator op te treden en Lambert als notulist.

    Open agenda

Een meer dan riante opkomst maakte dat we een flinke ronde “open agenda” voor de boeg hadden. Uit de rondgang kwamen volgende vragen naar voor:

1. 1.      Gerard vroeg zich af hoe afstanden te berekenen in het heelal.

De meest eenvoudige methode voor afstandsbepaling is de parallax-methode. Het idee is om de beweging van de Aarde om de Zon te gebruiken. Doordat de Aarde een afstand tot de Zon heeft van ongeveer 150 miljoen kilometer (1AE), en om de Zon draait, staat de Aarde over een half jaar aan de andere kant van de Zon, en dus 300 miljoen kilometer verderop. Doordat de Aarde heeft bewogen, lijken de sterren die dichtbij staan te hebben bewogen, en net zoals bomen naast de snelweg vanuit een rijdende auto veel sneller lijken te bewegen dan een verder weg staande kerktoren, zo lijken ook dichtbij staande sterren in een half jaar meer te hebben bewogen dan sterren die ver weg staan. De sterren die heel ver weg staan zien we zelfs helemaal niet bewegen, omdat hun beweging zo klein is dat deze niet kan worden waargenomen. Uit hoeveel een ster in een half jaar lijkt te bewegen ten opzichte van een verre achtergrondster, de parallax (π), kunnen we dus bepalen hoe ver weg deze ster staat. Deze schijnbare beweging aan de hemel is een heel kleine hoek, zelfs voor de meest nabije sterren, en wordt uitgedrukt in boogseconden (“). Een boogseconde is 1/3600 graad. Als je de parallax hebt gemeten en 3.26/π uitrekent, vind je de afstand van de ster in lichtjaren (lj).

 De tweede manier is het meten van de roodverschuiving: De golflengte van het licht, uitgestraald door een lichtbron die zich met grote snelheid van de waarnemer verwijdert, wordt langer (de frequentie wordt lager) naarmate deze snelheid groter is. Hetzelfde effect in geluidsgolven doet zich voor bij verandering van toonhoogte van bijvoorbeeld een sirene van een ambulance als deze naar ons toekomt of van ons wegrijdt. In de praktijk is de roodverschuiving bij lichtgolven alleen meetbaar bij de zeer hoge snelheden die in het heelal voorkomen.

 Een derde manier om afstanden te berekenen is gebruik maken van de lichtkracht van de Cepheïden. Cepheïden zijn variabele sterren die een zeer regelmatig patroon vertonen..Hun helderheid verandert met een bepaalde periode. Uit de waarnemingen op kortere afstanden is gebleken dat Cepheïden met gelijke periode even helder zijn. Ongeveer 3 % van de sterren zijn Cepheïden. Het volstaat dus om van één Cepheïde in een sterrenstelsel de periode en de schijnbare helderheid te meten om de afstand tot het stelsel te kennen.

1. 2.      Dirk vroeg zich af hoe je de grootte van het beeldveld in een oculair kan berekenen.

Alles is te berekenen, ook zo de diameter van het beeldveld in een bepaald oculair. In de inleiding van de vraag gaf Dirk al meteen een manier aan. In een bepaald oculair is de afbeelding van de maan beeldvullend. Je hebt hier onmiddellijk een referentie: de maan is 0.5° (om helemaal correct te zijn: De schijnbare diameter van de Maan varieert tussen dmin=0.491° en dmax=0.548°, afhankelijk van de baanpositie). Natuurlijk is dit maar een deels bevredigend antwoord en moesten we zeggen dat er wel degelijk formules bestaan, maar deze niet meteen ter beschikking hadden. Onze secretaris zocht en vond een link te plaatsen hoe je deze waarde kan berekenen. (http://www.astroforum.nl/astrowiki/index.php/Formules_voor_telescopen#Het_schijnbare_en_werkelijke_beeldveld)

1. 3.      Franky had iets raars gefotografeerd en wist niet wat.

Gelukkig had Franky de opname bij en we konden vrij snel concluderen dat de opname het gevolg was van een flinke trilling terwijl Franky de Andromedanevel fotografeerde. Een trilling kan allerlei oorzaken kennen: het kan zijn dat je per ongeluk je statief aanstoot, het kan een windvlaag zijn, het zou een storing in je volginstallatie kunnen zijn, kortom: niet zeldzaam!

1. 4.      Job vroeg zich af wat de Hubbleconstante is.

Dirk wist onmiddellijk “eigenlijk moeten we spreken van de Lemaitre-constante”. Hoe dan ook, het heeft allemaal te maken met de expansie van ons heelal. Edwin Hubble mat afstanden in het heelal en ontdekte dat er een rechtlijnig verband was tussen de roodverschuiving van verre sterrenstelsels en hun afstand. Dit verband kennen we thans als zijnde de wet van Hubble. Deze wordt uitgelegd als een gevolg van dopplereffect in een uitdijend heelal. De constante uit de Hubble wet geeft aan hoe snel ver weg gelegen sterrenstelsels door de universele uitdijing van ons af bewegen. De Hubble constante heeft een waarde van ongeveer 70 km/s/Mpc.

1. 5.      Jean-Pierre vroeg zich af waarom de dagen zo traag lengen.

We hebben deze materie onlangs nog eens besproken. Jan friste de herinnering even op door opnieuw gebruik te maken van een verduidelijkende tekening. Eén en ander heeft te maken met de positie van de aarde in haar baan en de perkenwet van Kepler. Baansnelheid is hier de belangrijkste factor. Om de zon te zien opkomen moet de aarde nog een klein beetje verder roteren en zal de opkomst van de zon iets later te zien zijn. Naarmate de aarde opschuift in haar baan om de zon zal dit effect verdwijnen.

Robotische sterrenkijkers.

De vroegere sterrenwichelaar. Ongehinderd door lichtpollutie, luchtverontreiniging, etc. was de nacht het domein van de eerste sterrenwichelaars. Ze observeerden en haalden uit de opgedane kennis hun voordeel. We kennen de Egyptenaren ,Maya’s, Indianen, Arabieren, ……

De “nieuwe” denkers: In de vroege jaren van onze hedendaagse sterrenkunde werden nagels met koppen geslagen door bekende astronomen die middels waarnemen de ene theorie na de andere bijstelden. We herinneren ons: Ptolemeus, Copernicus, Tycho Brahe, Johannes Kepler en  Galileo. Zij allen maakten  gebruik van gezond verstand en pas veel later door een recente ontdekking: de telescoop. Dat was toen, tegenwoordig kennen we legers van mensen die zich bezig houden met sterrenkunde. Wat eerst een “alles onder één dak”- wetenschap was, splitst zich nu op in een heel breed spectrum van wetenschappen. De moderne astronoom zoekt tegenwoordig, onder druk van licht, pollutie, lawaai, etc. zijn heil op de meest barre plaatsen op aarde: op bergtoppen, woestijnen , zelfs op Antarctica. Zijn werktuigen zijn ook geëvolueerd.

 De amateurastronoom. Ook geplaagd door licht, pollutie, etc. Ook ons materiaal heeft een hele evolutie gemaakt. Op pakweg 30 jaar zijn we geëvolueerd van kleine lenzenkijkers naar  intelligente systemen. Ook de amateur wordt gedreven om zijn resultaten naar een hoger level te brengen. Ontvluchten van licht, lawaai en vervuiling en een vlucht in technologie vanwege: Tijd. Op één nacht maken we tegenwoordig een 100 digitale opnames, Dat was ooit anders…….tegenwoordig hebben we: Goto-technologie en CCD-sensoren. Wat we niet hebben is…..TIJD. Tijd is een heel belangrijke factor geworden .Ontdekkingen worden gedaan en dienen zo snel als mogelijk geconfirmeerd te worden (anders gaat een ander er mee lopen). Zowel de amateur als de professionele astronoom hebben dezelfde vijand ; TIJD. Althans ……..een gebrek aan tijd! Gaat een amateur een nachtje sterrenkijken dient er (voor een optimaal resultaat) een planning te zijn. Wat als eerste te bekijken en wat als laatste (opkomst, doorgang, beste venster om te kijken of aan beeldvorming te doen. Meestal is er te weinig tijd om alles te zien wat je zou willen zien (goede nachten zijn zeldzaam en als ze er al zijn: veel te kort). Het antwoord? AUTOMATISEREN!!!!!!

We bekeken de huidige evolutie in geautomatiseerde sterrenkunde en stelde ons de vraag :  welke is de grootste robot-telescoop? Antwoord: UKIRT (United Kingdom Infrared Telescope 3,8 m). Standplaats: Hawaii. De kleinste? Eigenlijk is dit een heel moeilijke te beantwoorden vraag die we bewust onbeantwoord lieten. De kijkers in het segment robottelescopen zitten voornamelijk tussen de 60 en 90 cm diameter.  De telescoop Trappist (TRAnsiting Planets and Planetesimals Small Telescope) van de Universiteit van Luik en van de Sterrenwacht van Genève moet planeten buiten ons zonnestelsel  opsporen en karakteriseren. Het is een volledig geautomatiseerde 60-centimeter telescoop die met grote snelheid nauwkeurig de hemel afspeurt.  Hoewel de Trappist-telescoop aan de rand van de Chileense Atacama-woestijn opgesteld staat, wordt ze volledig bediend vanuit een controlekamer in Luik. Trappist, een  Belgisch Zwitserse robot!

Waar vinden we de gerobotiseerde kijkers? Als we op de wereldbol kijken vinden we ze in twee “banden”. Twee “banden” N-Z.     (Hawaii-Canarische eilanden en Chili-Zuid Afrika – Australië). Taken kunnen worden overgenomen door telescopen die in het netwerk zitten en tijd “open” hebben. Een mogelijk scenario:

 Telescoop A observeert een supernova

Telescoop A lanceert een vraag om over te nemen.

Telescoop B maakt melding van  een probleem met de spectrometer en past.

Telescoop x (op een andere latitude) heeft ruimte in de planning, neemt over en stuurt, via een digitaal bestand, de waarnemingsresultaten door aan telescoop A.

 Machines gaan volledig autonoom de waarnemingen (meestal is dat een opeenstapeling van ultrasaaie, repetitieve handelingen) aan een schrikbarend tempo uitvoeren.

 18 maart 2008, Berkley, California. 11:13:06 PM, een SMS-je…..Een bericht dat een burst van gammastraling de aarde bereikt had om 11:12:49 (17 seconden vroeger). Ergens, achter de Melkweg, was een massieve ster ingestort en werd omgevormd tot een zwart gat. De vrijgekomen energie is gekend als een GRB. Niemand had naar de astronoom gebeld.  PAIRITEL zette de boel in beweging. Joshua Bloom had een systeem opgezet voor de PAIRITEL-telescoop (1,3m Peters Automated Infrared Imaging Telescope in Arizona). Nasa’s SWIFT maakt een waarneming en stuurt dit één op één door naar PAIRITEL. PAIRITEL ontvangt van SWIFT de waargenomen gegevens en gaat meteen de telescoop uitrichten op deze coördinaten. Tegelijkertijd stuurt een “machine” een SMS naar de astronoom. Welkom bij de “snelle pas” van de geautomatiseerde sterrenkunde!

 Geautomatiseerde telescopen die autonoom ontdekkingen doen? Robot-telescopen kunnen vandaag de dag communiceren met elkaar, Ze zitten verbonden in digitale netwerken. Ze bevestigen elkanders waarnemingen, follow-ups, etc. Nieuwe technologieën vragen dat robot-telescopen nog slimmer gaan worden en zelf nieuwe ontdekkingen gaan doen.  Nieuwe robot-telescopen maken de astronoom overbodig. Ze zijn sneller, efficiënter, goedkoper   (of we dit leuk vinden of niet…..). Eerlijk zijn? De evolutie die wij al meegemaakt hebben toont aan dat stilstand achteruitgang is. Oculairs zijn tegenwoordig al ingeruild voor CCD-sensoren. Software en hardware doen nu al de taken die nog niet zo lang geleden “verstand” nodig hadden. Autonoom waarnemingen doen? Autonoom ontdekkingen doen? Helemaal “machinaal”? JAWEL, het kan! Een voorbeeldje over hoe een robot “iets” kan ontdekken: Neem een robottelescoop die non-stop opnames maakt: SpaceWatch, op zoek naar NEAR EARTH OBJECTS. Dat ding maakt non-stop opnames van de hemel en gaat dan z’n maat inschakelen: De blinkcomparitor! De Blinkcomparitor is een heel vernuftige detector die op verschillende opnames gaat kijken naar verschuivingen. Het is een instrument waarmee meerdere opnamen van een object of van een bepaald hemelgebied met elkaar kunnen worden vergeleken. De blinkcomparator wisselt fotografische platen snel achter elkaar af, waardoor kleine veranderingen in het beeldveld zichtbaar worden. Dit zijn nog de “man-operated” devices, m.a.w. doe-het-zelf! Wat zie je door een BC? We lieten een simulatie zien.  Ja, je kan deze taken overlaten aan machines, Heel fijn getrimde sensoren merken de minste verschuiving in: plaats, helderheid en kleur, etc. Een ander voorbeeld is de 48 inch Oshin Schmidt camera op Mount Palomar.Deze kijker speurt in het kader van Near Earth Objects naar mogelijk gevaarlijke planetoïden. Non-stop opnames maken. Vergelijken met opnames van eerdere runs met behulp van het blinkcomparitor-systeem.

Doelstellingen van robottelescopen: diep uitgewerkte planningen maken dat elke nacht optimaal waargenomen kan worden. Er gaat geen tijd verloren. Je kan waarnemingstijd “huren”. Je kan zelf experimenten doorvoeren. Zelf opnames maken. En natuurlijk: de rekening betalen! Wie kan er gebruik van maken? Allereerst natuurlijk de professionele astronoom. Sommige waarnemingen zijn gewoon niet doenbaar en vragen om automatisatie. Ook de amateur die eens “iets “ anders wil kan gebruik maken van een professionele infrastructuur. En waren blijven wij? Eerst en vooral: bedenk dat robots ingezet worden voor taken die ze sneller, beter en efficiënter kunnen doen dan de mens. Er naast de geautomatiseerde sterrenkunde nog altijd een hele boterham overblijft voor de beroepsastronoom. Het “veldwerk”-gevoel blijft bestaan ondanks het gegeven dat zelfs  op amateurniveau robotica zijn intrede heeft gedaan. We blijven genieten van de nacht. Dank zij geautomatiseerde kijkers kunnen we op één enkele nacht:

1. Veel meer zien.
2. Veel meer beelden maken.
3. Meer tijd te besteden aan intensievere waarnemingen.
4. Dingen waarnemen die vroeger buiten ons bereik lagen.

 Robotische systemen zijn complex opgebouwd rond subsystemen. Ze kunnen zelfstandig wisselen van CCD- focuser – weerdetectie – etc. Ze opereren onder “open loop” of “closed loop”.“Open loop” wil zeggen dat de telescoop zichzelf uitricht, data verzameld zonder te verifiëren of alles IO is. Een “closed loop” garandeert een bewezen waarneming, dank zij een hele range van encoders, error-databanken, evaluaties. We bekeken verschillende instellingen die robot-tijd aanbieden, wat je kan verwachten en zelfs wat je er voor moet betalen. Tegen het einde van de presentatie kenden we het verschil tussen “geautomatiseerde” kijkers en “robotische” kijkers en weten we dat de mens (in deze als astronoom) nog steeds zijn deel voor de kiezen heeft, ook al zijn robots goedkoper en efficiënter!                                                                  

Verslag van de kijkavond 27 januari 2012:

Ondanks het feit dat de weerberichten regen voorspelden voor de late nacht, ondanks het feit dat het nog net niet aan het vriezen was, het was veelbelovend. Jo was als eerste aangekomen en belde om te informeren of er nog beweging te verwachten was. En ja……er was beweging!  Dirk was als eerste paraat met zijn kijker. Dirk is sinds kort de trotse eigenaar van een 20 cm Newton op een Dobson-montering. Er werd het één en andere uitgelijnd en uitgelegd en daarna gekeken naar de maan, naar de Orionnevel en andere objecten. Dirk had een totaal uitgedachte opstelling in het veld. De kijker netjes op een grondplaat, een petieter met zijn laptop waarop Stellarium liep. Heel didactisch en zeker een hulp bij het vinden van objecten.   We kregen van Dirk een demonstratie over de manier hoe deze kijker zich laat sturen. Het blijkt dat elke kijker zijn eigen eigenschappen heeft en dat de basisprincipes omzeggens gelijk zijn, maar de sturing toch anders kan zijn.Lambert arriveerde later op de avond en net na zijn aankomst betrok de hemel. Het zou voor de verdere avond niet meer helemaal open trekken. Voortdurende sluiers van bewolking maakten dat beslist werd de Cassegrain niet op te stellen. Het zou niet veel opleveren.  Voortgaand op de woorden van Paul; “ ’t was niet lang, maar ik vind deze kijkavond toch geslaagd!” concluderen we dat het toch goed was. Wel jammer dat de voorspelde winterprik pas over enkele dagen zijn intrede doet. Nog heel even en dan………. Kunnen we knallen!              Dank aan Dirk en alle aanwezigen.

Winter, witte landschappen, altijd iets aparts. Franky vond een paar uurtjes vrije tijd en trok er met zijn camera op uit. Hij maakte een 50-tal opnames in de buurt van het planetenpad en stuurde enkele beelden door:

5 februari 2012, Job & Lambert zijn terug van hun tweedaagse sterrenkundige expeditie. De uitstap werd een opeenstapeling van uitersten, grensverleggend. Eén en ander zal door Job & Lambert verduidelijkt worden tijdens hun voordracht, (zie kwartaalagenda). Hun lezing over het nachtelijke werk in Grandpre (november) zal aangevuld worden met de gegevens die ze op deze laatste tweedaagse hebben bijeengesprokkeld. Het waren twee helse dagen, zo zal blijken. Wat was goed en wat ging fout? Beide heren hebben een uitgebreid verslag klaar en hopen jullie te kunnen boeien met hun uiteenzetting. Je kijkt als het ware over hun schouders mee!  Tot vrijdag!

Grandpre, 4-02-2012, 08:16u Onze eerste run zit er op. We hebben tegen de limiet van onze kijkers gewerkt. De thermometer gaf tegen de ochtend -12° aan. Deze extreme diepe temperaturen hebben als gevolg dat de electronica op het randje zat. De handcontrollers liepen super langzaam, kabels koud en stijf, veel problemen met de scherpstelling van de optiek. Het weren van de koude was al een opgave op zich. We hadden de BBQ de ganse tijd op volle toeren draaien, de chemische verwarmers kwamen niet op temperatuur en de batterijen liepen leeg waar je bij stond. Met andere woorden: sterrenkunde extreem!!!!  We gaan dadelijk ontbijten, dan de nodige dingen warm leggen, batterijen opladen, nog enkele uurtjes slapen en dan weer stilaan voorbereidingen treffen voor weer een nachtje sterrenkijken.

Job & Lambert

vrijdagavond, 3 februari 2012, rechtreeks vanuit Grandpre, Frankrijk. Job & Lambert zijn weer op expeditie. Deze voormiddag vertrokken voor een barre expeditie. In de auto enkele pooloveralls, een barbeque en een giga-zak houtskool omp de boel warm te houden. Naast deze voorzorgen nog een overdaad aan chemische warmers en meer dan genoeg te eten, want warmte moet ook van binnen komen. We namen al deze voorzorgsmaatregels omwille van de weersvoorspellingen. Men sprak van -14°. Groot was onze verbazing toen we merkten dat er, eenmaal de grens over, geen spatje sneeuw te bespeuren was. De wind was ook niet van de partij, dus de temperatuur aan de aangename kant. Omstreeks 16.00u waren we op onze waarnemingsplaats aangekomen. Op weg er naar toe was de hemel van horizon tot horizon open, geen wolkje te bekennen. En ja……net als vorige keer…eenmaal alles opgebouwd en afgesteld zat het potdicht. Zo dicht dat zelfs de maan niet meer zichtbaar was. We hebben ons toe een poos geamuseerd met de BBQ op temperatuur te houden. We genoten van warme soep en Frankfurters, allemaal warm, vers van de BBQ. Toen bleek dat het niet voor de eerste uren zou zijn (helder worden, uiteraard) besloten we terug naar het hotel te rijden, daar de boel in de gaten te houden en van zodra het helder zou worden, vandaar uitvallen naar de eerste de beste plaats.  We blijven hopen…. Ondertussen; frisse groeten vanuit Grandpre!

Tot morgen.

16 december 2011, we sluiten het jaar af met een algemene ledenvergadering. We betrokken voor deze keer de bovenverdieping van de Joy. In de Zen-ruimte toverden we een gezellig atmosfeertje, klaar voor een redelijk gevulde agenda. Eén dezer dagen zal het volledige verslag volgen. Alvast enkele sfeerbeelden:

Verslag van de kijkavond 25 november 2011.

 Omdat de activiteiten in november elkaar snel opvolgden, was er nog geen kans hiervan verslag te geven. Op vrijdagavond, 25 november was het een beetje triest met het weer gesteld. De weerberichten hadden het maar over brede opklaringen terwijl wij met een “super-grauw-grijze”-bewolking zaten. Rond negen uur ’s avonds belde Franky naar het secretariaat met de melding dat hij, Paul en Jan actief bezig waren onder een redelijk heldere hemel. Omdat we genoeg hebben aan één woordje, “helder”, werd de wagen snel geladen en koers gezet naar Achel. Bij aankomst was Franky al duchtig in de weer. Jan was bezig op de sterrenwacht en ondervond een probleempje met de vangspiegel van de newton.  Het viel op dat we, voor de eerste keer dit jaar, een ijzig koude wind te trotseren hadden. De hemel was open, maar niet goed genoeg om volledig uit te pakken. De ene wolkenband na de andere maakte dat het dan weer open was, dan weer volledig dichtgetrokken. We hadden al babbelend enkele uurtjes klein gemaakt toen de laatste deelnemer het veld verliet. Later op de nacht werd het heel helder. Hopelijk hebben we op 2-3 december een stabielere atmosfeer!                                                         LBe

 Verslag van de Nationale Sterrenkijkdagen op 2/3 december 2011.

 November 2011 heeft records gebroken. Slechts 7 mm regen op de ganse maand. Met dit gegeven en de voorspellingen voor de komende 48 uren in gedachten begonnen we aan de Nationale Sterrenkijkdagen 2011. We hadden ons opgegeven als waarnemingsplaats en bezoekers zouden welkom zijn op 2 en 3 december. Er was een heleboel promotiemateriaal aanwezig ter bedeling.  Vrijdag 2 december, rond zes uur ’s avonds begon de opbouw van de kijkers. Er was een mooie verzameling kijkers  in het veld. De refractor van onze voorzitter en de kringkijker onder de koepel en op het veld vonden we de opstellingen van Job , Franky, Dirk en Lambert. Dit bracht het totaal kijkers op 6 stuks. Spiegelkijkers, lenzenkijkers en een catadioptrische kijker, van alles wat! Job en Lambert gebruikte de aanvang van de avond om snel enkele experimenten door te voeren, in voorbereiding naar hun volgende expeditie naar Grandpre. Kwestie van dan geen tijd te verliezen en te kunnen genieten van een goede voorbereiding.

 Het weer? Volgens de voorspellingen zou het vrijdagavond moeten gebeuren, de berichten voor zaterdag waren uiterst deprimerend. Goed, niet goed, twijfelachtig, …we gingen er voor en werden met af en toe brede opklaringen toch beloond voor onze moeite. In het begin was het afwachten. Wachten op een paar sterretjes, misschien net genoeg om de kijkers af te stellen en dan te kunnen beginnen in volgmodus. Na een poosje kregen we onze kans…snel afstellen en uitrichten en dan de bezoekers laten genieten van beelden van Jupiter met 5 duidelijk zichtbare manen. De aanwezige jeugd keek zijn ogen uit en verwonderde zich toen we overschakelde naar onze eigen maan. “Waaaauw , ik zie bergen…..”. Niet alleen de jeugd, maar ook de aanwezigen volwassenen genoten van hetgeen we lieten zien. We hebben tijdens de ganse activiteit vragen beantwoordt,  dingen uitgelegd, verduidelijkt, af en toe met een kwinkslag, met vergelijkingen, zodat de boodschap steeds overkwam. Gelukkig hadden we nog opnames op de camera staan zodat we de aanwezigen toch konden laten genieten van beelden die we onder goede omstandigheden kunnen zien door onze kijkers.

Men was danig onder de indruk van hetgeen onze kijkers kunnen. Tijdens de sessie hadden we aandacht voor de experimenten van Dirk die afgelopen week bezig is geweest met het fotograferen van de zon. Zelfgemaakte filters en deze toegepast op zijn kijker werden middels een serie foto’s onder onze aandacht gebracht. Dirk zal deze opnames nog posten zodat ze op onze website te zien zullen zijn. Toen een serieuze bewolkingsband zijn intrede deed werd er afgebouwd op het veld, terwijl Jan nog enkele bezoekers vergastte op beelden van Jupiter door de lenzenkijker. Het overgebleven promo-materiaal werd opgeslagen in de sterrenwacht, alsook het info-bord dat Job gemaakt heeft. Dit info-bord zal één dezer dagen opgehangen worden aan de centrale mast van de sterrenwacht zodat elke bezoeker voortaan tijdig weet heeft welke onze toekomstige activiteiten zijn. Dit zal zeker bijdragen aan meer bezoekers.

 Het succes van deze kijkavond mag zeker weggeschreven worden op de aanwezigheid en de bereidwilligheid van de deelnemers, op de diversificatie die we telkens aan de dag leggen en…..het feit dat we kwaliteit hoger stellen dan kwantiteit. Niet alleen de leden die met hun kijkers in de weer waren, maar zeker ook de andere Noorderkroners die, door hun interactie, de bezoekers opvingen en stimuleerden te kijken door de opgestelde kijkers. Het was een mooi werkend geheel!  We sloten af in de taverne, onder het genot van een verwarmend drankje, rijkelijk ondersteund met humor.  We constateerden dat we eigenlijk één grote familie zijn, niet enkel door onze gedeelde liefde voor de ruimte, maar schijnbaar ook door (al dan niet bewuste) gedragspatronen  De aanwezigen weten wat we hiermee bedoelen! We noteren deze activiteit als zijnde een geslaagde avond!   Op de tweede dag van de Nationale Sterrenkijkdagen waren enkele van onze leden paraat om nog een groepje bezoekers wegwijs te maken.           LBe                                                                                                                                                                                    

Verslag van de algemene ledenvergadering,16 december 2011.

16 december 2011, buiten druilerig en nat, binnen warm en huiselijk. We maakten ons klaar voor onze laatste bijeenkomst van het jaar. Naar goede gewoonte sluiten we elk jaar af met een algemene ledenvergadering. Ook zo dit jaar. Op de agenda zagen we de traditionele punten, zoals de welkomst-, eindejaarspeech van de voorzitter, het kasverslag, het jaarverslag, een algemene kennisquiz en, als uitzonderlijk punt, de verkiezing van het bestuur. Lambert werd gevraagd notulen te nemen en als moderator op te treden.

Omdat we bij een algemene ledenvergadering doorgaans iets meer volk hebben waren we op onze voorhoede en reserveerden we een lokaal op de bovenverdieping. We kozen voor de warme Zen-ruimte, die door enkele van onze leden al snel getransformeerd werd in een vergaderruimte. Kaarsjes op tafel voor net dat beetje meer.  Er was een mooie opkomst, Jan had voor enkele vlaaien gezorgd en Dirk bracht een overheerlijke, “home-made” kerststronk mee. Op tafel gezellige theelichtjes, de sfeer was warm! Na een kort welkomstwoord van de moderator kon de avond van start gaan. Onze voorzitter had de eer het eerste punt van de agenda in te vullen. Zijn speech:

 Beste Noorderkroners, 

 “Ik zou graag willen beginnen met u allen eerst en vooral van harte welkom te heten op deze feestvergade­ring. Het is de laatste studiebijeenkomst van 2011 en naar goede gewoonte sluiten we ook nu weer het jaar af in een gezellige en feestelijke sfeer.

Ik wil hierbij iedereen bedanken die het afgelopen jaar een bijdrage leverde aan onze kring. Bedankt mensen voor de energie die ge allen aan de dag hebt gelegd.

Voor de kijkavonden blijven we natuurlijk ook volgend jaar afhankelijk van het weer, maar het afgelopen jaar waren onze kijkavonden dikwijls heel mooi en druk bemand. Ik heb veel enthousiasme gemerkt en zelfs mooie nieuwe apparatuur zien verschijnen. Recente ontdekkingen dwingen ons soms om af te stappen van lang bestaande en gevestigde ideeën. We vernemen soms wel eens op een van onze studievergaderingen dat er weer iets achterhaald is en dat kan het soms wel wat moeilijker maken, maar zo is het al eeuwen gegaan en zo zal het waarschijnlijk in de toekomst nog re­gelmatig gebeuren. Dit houdt sterrenkunde levendig en blijft telkens weer onze nieuwsgierigheid prikkelen.

 Over het maandblaadje, waarmee we telkens weer prettig worden herinnerd aan de geplande kijkavonden en studiebij­eenkomsten, kan ik alleen maar lof spreken.  Het wordt ons iedere maand goed verzorgd aangeleverd door onze secretaris Lambert. Iedere keer voorzien van een goed verslag en van allerlei wetenswaardighe­den. Ik wil hiervoor dan ook graag een extra woord van dank aan hem richten, want ik weet zeker dat er weinig verenigingen zijn die deze luxe hebben.  Dit verdient zeker een applaus.

 Wat me ook erg verheugt is dat we het volgend werkjaar in Achel op de basisschool zijn uitgenodigd om aan de jeugd iets te vertellen over sterrenkunde. Het is de eerste kaar dat we dit in de basisschool mogen brengen en we zullen dan ook met alle plezier dit thema helpen afsluiten met een extra kijkavond voor hen op de sterrenwacht.

Een laatste puntje dat ik graag nog wil vertellen is dat het bestuur van de Noorderkroon al een behoorlijke tijd uit eenzelfde groep mensen bestaat terwijl er intussen verschillende nieuwe leden zijn bijgekomen. We verwachten eigenlijk dat er mensen bij zijn die interesse hebben voor een functie in het bestuur. Vernieuwing voorkomt dat het bestuur vastroest in haar denkpatroon en houdt de vereniging jong en actief. Daarom willen we vandaag iedereen de kans geven om zich voor de een of ander bestuursfunctie aan te bieden en een verkiezing organiseren.Tot slot wil ik iedereen bedanken voor de aanwezigheid en de  ijver in de kring. Ik hoop dat we u allen het volgend jaar ook weer talrijk op onze maandelijkse activiteiten mogen ontmoeten.

Ik wil afsluiten met U allemaal een heel goed 2012 te wensen en ik hoop dat het voor iedereen een voorspoedig jaar wordt, in een goede gezondheid, met veel kijkgenot en alles wat wenselijk is.”

 Uw voorzitter,      Lambert Breemans 

Na de speech van de voorzitter bracht Jan enige toelichting betreffende het formulier voor de verkiezing van het bestuur. Iedereen had de kans in te schrijven op één van de vacante bestuursfuncties. Aangezien het voltallige bestuur haar mandaten beschikbaar stelde, kon ieder inschrijven op gelijk welke functie dan ook. Indien er geen nieuwe kandidaten zouden inschrijven blijft het huidige bestuur in functie. Na de toelichting circuleerde het formulier onder de aanwezigen. Het volgende punt op de agenda; het kasverslag. Jan bracht aan de hand van een Powerpiont een zeer duidelijk en verhelderend beeld van onze financiële status. Na aftrek van alle uitgaven en overdracht van vorig jaar komen we uit met een positieve balans. Er waren enkele uitzonderlijke uitgaven, afgelopen jaar. Jan heeft deze één voor één besproken. Onze penningmeester benadrukte het gegeven dat, dank zij de donaties die hij elk jaar mag ontvangen, ons kasverslag positief blijft. Onze penningmeester kreeg een applaus en werd bedankt voor het goede beheer van onze fondsen. Tijd voor een lekker stuk vlaai (en kerststronk) en een drankje, aangeboden door de vereniging. Op de achtergrond kan men genieten van videobeelden van sterrenhemel en poollicht.

 Na de pauze presenteerde de secretaris het jaarverslag 2011, net als voorgaande jaren in de vorm van een PowerPoint-presentatie. Al onze activiteiten, ter opfrissing, nog eens in beeld gebracht. Niet alleen de mooie momenten, maar ook de droeve dieptepunten werden terug onder de aandacht gebracht. Qua kijkavonden hebben we een uitzonderlijk mooi jaar mogen genieten. De beelden spraken voor zich. Op het einde van de presentatie was er even aandacht voor onze websites: we zijn op dit moment niet minder dan 185.500 keer bezocht. Analyse van onze bezoekers toont aan dat we, op Antarctica na, op elk werelddeel bezoekers hebben. Onze webstek doet het niet slecht. Na elke post op de site zien we de tellers omhoogschieten. Een reden om zoveel mogelijk te posten. Op zes jaren tijd is onze website al uitgegroeid in een serieus groot bestand. Weinige weblogs kunnen qua volume tippen aan hetgeen wij neerzetten! De steeds weerkerende bezoekers illustreren dit gegeven. De presentatie werd afgesloten met enkele vaststellingen. Waarom hebben we het afgelopen jaar zo goed gepresteerd? Een reeks van 6 factoren werd opgesomd. Zes factoren die we afgelopen jaar perfect hebben ingevuld en waarvan we de vruchten hebben mogen plukken. En we blijven doorgroeien!!!

Aansluitend toonde Jan nog het filmpje dat we nog tegoed hadden. Een kort, maar bijzonder mooi videofragment dat ons meer inzicht bracht over het HRD. Geen wonder dat Jan, ten tijde van presentatie, een beetje teleurgesteld was dat het toen die avond niet werkte. Na het jaarverslag was er weer tijd voor een versnapering, gevolgd door een quiz die Jan in elkaar gestoken had. Een quiz van Jan….dan weten we meteen waar de vork steekt; het kunnen strikvragen zijn, het kan doodgewone logica zijn, kortom; met Jan weet je nooit. Ook dit jaar weer. Jan had een twintig vragen klaar en vuurde ze op ons af. “Hoe heet Mexico’s populairste muis?”, “Wie was de oom van Kwik, Kwak en Kwek?” (jaja,  van dat soort vragen afgewisseld met… vragen waarbij toch wel een beetje hard nagedacht diende te worden). Onsterfelijke roem, eer en glorie voor de winnaar van deze quiz…….Dirk Schuurmans!

Na de quiz was het aan Lambert die voor een streepje animatie zou zorgen. Dit jaar in een heel nieuwe vorm. Lambert toonde een film, een compilatie van ons doen en laten tijdens de kijkavonden doorheen het jaar. Er zaten videofragmenten in van een reguliere kijkavond, er waren beelden van de nacht van de duisternis, deepsky-beelden door Noorderkroners verwezenlijkt en als afsluiter beelden van Grandpre, ter introductie. Na afloop deed de secretaris een oproep aan alle leden om het komende jaar zoveel mogelijk foto’s, videofragmenten, verslagen, enz. te doen toekomen aan het secretariaat. Waarom? Om onze website zo divers en gevuld als mogelijk te krijgen, als voeding in ons maandblaadje en vooral: er zal nu elk jaar een compilatiefilm gemaakt worden. Hoe meer deelnemers, hoe groter de diversiteit. Een mooie, hedendaagse manier om ons verenigingsleven te visualiseren en levendig in een archief te onderhouden. Reken er dus maar op dat er komend jaar behoorlijk wat gefilmd en gefotografeerd zal worden! Inzendingen kunnen ten aller tijden bij de secretaris afgeleverd worden. Weet je niet goed hoe dit aan te pakken, vraag en je zal geholpen worden. Zorg dat je volgend jaar een hoofdrolspeler bent!!! Na de animatie kwam het officiële afsluitingswoord van de moderator. Hij dankte de aanwezigen, wenste hen fijne feestdagen, goede moed en gezondheid voor 2012.                         LBe

Winternachten, normaal gezien weet elke amateurastronoom wat gedaan, doch de afgelopen maand strooide serieus wat roet in het eten. Sommige van ons zijn al wekenlang het weerbereicht in de gaten aan het houden in de hoop dat er nog eens een buitenlandse trip uit de mouw te schudden valt. Driewerf helaas……het zit er niet in. Nat, koud, winderig…..alles wat we niet moeten hebben.

Wat doe je dan als rechtschapen amateurastronoom? Best gebruik je deze “dode” tijd om je kijker en de accesoires te hergroeperen. Job is bezig met de settings van zijn telescoopsturing, Lambert met batterijen laden en zijn electrische voorzieningen uit te breiden. Ook Franky had last van deze “winterblues” en vulde zijn tijd met het maken van een oculairenkoffer. Heel handig als je in het donker een greep moet doen in je hulpstukken. Een goed geordend koffertje maakt dat je heel snel, zelfs in volslagen duisternis, onmiddellijk dat hebt wat je nodig hebt. Met andere woorden: een meer dan zinvolle besteding van de “loze” uurtjes! Franky stuurde enkele foto’s van zijn koffer:

Het secretariaat van Noorderkroon wenst u allen een uiterst warm Kerstfeest, een mooie afsluiting van het oude jaar en een sprankelende start in het nieuwe jaar!

Aan de hand van het jaarverslag dat we onlangs presenteerden kunnen we allemaal de conclusie trekken dat 2011, op sterrenkundig vlak, voor ons allen een topjaar is geweest. We hebben activiteiten gehad waarvan we nu nog steeds positieve feedback krijgen. Zo hoort het! We kunnen alleen maar hopen dat in 2012 deze trend voortgezet kan worden. Naast “hopen” is er nog een andere bepalende factor en dat is “zelf ondernemen”. Op dit vlak scoren we goed, dus …..laat 2012 maar komen!!!

Intussen kijken we uit naar heldere nachten en hopen één dezer dagen nog eens verslag te kunnen doen van alweer een sterrenkundige expeditie. Een uitvoerige presentatie van zo’n expeditie kan je komen genieten in februari. Job en Lambert hebben een avondvullend programma uitgewerkt en bespreken alle aspecten van een expeditie. Een aanrader!

Graag bevelen we jullie de activiteiten aan die je kan vinden op onze kwartaalagenda, links op deze site. De leden en de symphatisanten zullen uiteraard een persoonlijke uitnodiging ontvangen via ons maandblaadje.

Nogmaals; Veel heldere nachten en de allerbeste wensen voor 2012!!

Lambert Beliën

Dat sterrenkijkers meestal ’s nachts in opgestelling staan verwonderd ons niet. De duisternis zoeken we op om te kunnen genieten van het spaarzame streepje licht dat de sterren en andere objecten uitzenden. Wij, als amateur-astronomen, doen ons uiterste best om die donkere plekken te vinden. Eenmaal gevonden zijn we niet te stoppen en middels beeldvergrotingen proberen we zoveel mogelijk informatie uit dat ene lichtpuntje te halen.

Het kan ook anders: onze zon, ook een ster, staat lekker kortbij en geeft ons dagelijks (?) licht en warmte. We kunnen onze sterrenkijkers ook op deze nabije ster richten, maar dan hebben we een probleem. Omdat de zon zo kort bij ons staat (150 miljoen km), ontvangen we heel veel licht. Teveel licht om daar zomaar met een sterrenkijker naar toe te kijken. Iedere amateur-astronoom kent en vertaald dit gevaar: KIJK NOOIT MET HET ONBESCHERMDE OOG NAAR DE ZON!!!!! De sterrenkijker zal de stralen van de zon in een brandpunt bundelen en de temperatuur loopt daar extreem hoog op.Je kan bij wijze van spreken “je ogen uitbranden”. Je kan dat twee keer doen, één keer links en één keer rechts, en dan nooit meer.

Deze gouden stelregel indachtig toog Dirk Schuurmans aan het werk. Hij wou perse een foto van de zon maken en dit middels zelfgebouwde bescherming. Onderstaand zien we de opstelling van Dirk’s kijker. Hij gebruikte speciale zonnefilterfolie die hij, goed afgezekerd, ingeklemd heeft tussen kartonnen ringen welke zorgvuldig afgetaped zijn. De zoek van zijn kijker is geblindeerd met lasglazen. De onderste foto is een beeld van de zon, getrokken door Dirk, met behulp van de zelfbouw beschermingsmiddelen.