Deepsky-objecten
Ons zonnestelsel vormt slechts een ongelooflijk klein deel van de immens grote ruimte die ons heelal is. Onder astronomen wordt wel eens gezegd dat het heelal meer sterren bevat dan er zandkorrels liggen op alle stranden van onze Aarde. En behalve door sterren, sterrenhopen en sterrenstelsels wordt ons heelal ook nog bevolkt door ontelbare andere zwakke en minder zwakke objecten: nevels, gaswolken, pulsars, quasars, supernovarestanten…. Alle objecten die geen ster of planeet zijn en die zich buiten ons zonnestelsel of buiten ons melkwegstelsel bevinden, worden in de sterrenkunde “deepsky-objecten” genoemd. Maken ze deel uit van onze melkweg, dan noemen we ze galactische deepsky-objecten. Staan ze daar buiten, dan spreken we van extra galactische deepsky-objecten.
Een heel klein gedeelte deel van deze objecten kan je vanaf de aarde met een verrekijker of een telescoop waarnemen. Het grootste gedeelte is of te ver weg (en misschien dus ook nog onbekend) of te lichtzwak om waar te nemen. Tenzij met behulp van astrofotografie, maar dat is een ander verhaal.
Wat je kunt zien hangt ook af van de kwaliteit van de apparatuur, van de atmosfeer op het moment van kijken en de plaats waar je staat. De beste plaats om sterren te bekijken is eigenlijk buiten onze atmosfeer. De bekende Hubble ruimtetelescoop is daarom in een baan rond de Aarde geplaatst om waarnemingen te doen. Dit heeft de afgelopen 25 jaar een indrukwekkende hoeveelheid aan mooie beelden opgeleverd uit alle uithoeken van het heelal. Maar wat we zelf kunnen zien met ‘eenvoudige’ apparatuur in onze eigen achtertuin is ook best indrukwekkend groots, ver en mooi.
Om deepsky-objecten te bekijken moet je niet enkel over de gepaste instrumenten beschikken. Het is daarenboven belangrijk dat je een goede kennis hebt van het heelal. Waar staat het object? In welke periode van het jaar is het zichtbaar? Wat weten we over de grootte en de zichtbaarheid ervan?
Om je op weg te helpen, kan je best beroep doen op hulpmiddelen. Zoals een draaibare sterrenkaart. Wil je meer, ga dan te rade in een gespecialiseerde catalogus. De Fransman Charles Messier stelde reeds op het einde van de achttiende eeuw zulk een catalogus op van 110 verre objecten die hij zelf visueel ontdekt had. Die catalogus is tot op vandaag bruikbaar. Naarmate onze astronomische kennis toenam, groeide ook het aantal catalogi. Sommige houden het algemeen (zoals de New General Catalogue), andere gaan zich toeleggen op één bepaald soort objecten (zoals de Abell cataloog die zich specialiseerde in clusters van sterrenstelsels). Je vindt die catalogi makkelijk terug op het internet.
Op het internet kan je ook terecht voor gespecialiseerde websites die ook voor leken heel bruikbaar zijn om kennis op te doen over ons heelal. Een mooi voorbeeld is https://stellarium.org/. Dit is een gratis open source planetarium dat je op je eigen computer na downloaden kan installeren en waarmee je een realistische 3D-hemel op je computerscherm kan bekijken.
Is je interesse gewekt? Neem dan gerust contact op met onze vereniging. Of kom een keer langs tijdens één van onze kijkavonden!! De data vind je terug in onze rubriek “Kwartaalagenda”.